NaszaPani Fromborska
   
POLIPTYK     
   
Msze Święte
     
niedziela: 8.00, 9.30, 11.00 i 18.00
- pon., śr., pt., sob. - 18.00
- wt. i czw. - 7.00
   
Wokół katedry
       
Ołtarze Katedry
Kaplica Szembeka
Na dziedzińcu
 Refleksje
Z historii Fromborka
   
Niezbędnik katolika
   
 Słowo Boże na dziś
   
Kontakt z parafią
       
ul. Katedralna 6
14-530 Frombork
tel.: 737 445 297
e-mail:
kancelaria@katedra-frombork.pl
   
Kancelaria parafialna
   
czynna:

od poniedziałku do piątku
w godz. 8.00 - 15.00
       
Kancelaria jest nieczynna:
w święta kościelne i państwowe.
   
Numer konta BANK BGŻ:
36203000451110000003477780

Remonty
   
Konserwacje i inwestycje
 Projekt “Wozownia Sztuk”
Usługa nadzoru inw.

Galeria zdjęć
   
 BIEŻĄCY ROK
Archiwum
  
Info dla turystów
 
 Zwiedzanie Katedry      
 Organy katedralne
Nowy Pałac Biskupi
   
Linki
     
  Polecane strony

Sceny pasyjne

Po zamknięciu pierwszej pary skrzydeł poliptyku możemy oglądać osiem malowanych scen pasyjnych umieszczonych po 4 w każdym rzędzie:
 1. Modlitwa w Ogrójcu,
 2. Pojmanie,
 3. Chrystus przed Annaszem,
 4. Chrystus przed Kajfaszem,
 5. Biczowanie,
 6. Cierniem Koronowanie,
 7. Ecce Homo,
 8. Umywanie rąk przez Piłata.


Po zamknięciu drugiej pary skrzydeł ukazują się cztery ostatnie sceny z Pasji:
 9. Niesienie Krzyża,
 10. Ukrzyżowanie,
 11. Opłakiwanie,
 12. Złożenie do grobu.

    Większość z namalowanych scen wzorowana była na grafikach Marcina Schongauera. Ten cykl obrazów Męki Chrystusa przemawia do nas w sposób wyjątkowy. Ukazuje średniowieczny model świata, wyrażony poprzez zobrazowanie ciała ludzkiego. Ciało ludzkie łączy się z tajemnicą wszechświata, ale też wyraża wnętrze, emocje oraz charakter jego posiadacza, bowiem cielesność to ukonkretniony duch i właśnie ciało staje się jedną z "konstrukcji", za pomocą której obrazowano grzech, zło i wykluczenie. Niedoskonałość fizyczna, cielesne odchylenie od normy wiązano z oznakami grzechu, niegodziwością i bezbożnością. Czyste i doskonałe ciało kojarzono z czystym i doskonałym charakterem, natomiast grzech i niedoskonałość fizyczna stanowiły spójną całość. Choroba fizyczna i łącząca się z nią często brzydota dotykały grzesznika, złoczyńcę. Takie powiązania znalazły swoje odzwierciedlenie w sztuce, szczególnie zaś w scenach pasyjnych, w których oprawcy Chrystusa noszą piętno turpizmu, okaleczenia i różnorodnych schorzeń. Dotykają ich choroby dermatologiczne i weneryczne, a także zaburzenia wzrostu. Wykluczająca deformacja cielesna oprawców Chrystusa dotyczyła często całej sylwetki (wyjątkowo silnie akcentowano garb, rany na nogach, karłowatość, gigantyzm), jednak częściej grzeszne znamiona chorób koncentrowano głównie na twarzy bądź głowie. Głowa i twarz zamieniają się w skupisko ohydy, stają się wstydliwą częścią ciała.

    Wpatrując się w sceny pasyjne ołtarza odkrywamy cały realizm świata, w którym jest miejsce na chorobę, deformację, grzech, ale też jest miejsce na piękno, doskonałość i porządek reprezentowane przez figurę Chrystusa. Przed nami otwiera się przestrzeń świata, gdzie spotykamy zarówno grzeszników, jak i pięknych, dobrych, pojednanych z Bogiem, naśladujących Chrystusa.


dr Jowita Jagla, Choroby w poliptyku fromborskim.

    Od czasów starożytnych postrzegano ludzkie ciało jako model opisu świata, w którym odbija się przyroda i kosmos. Ciało obnaża wnętrze, emocje oraz charakter swego posiadacza bowiem cielesność to ukonkretniony duch i właśnie ciało stało się jedną z „konstrukcji” za pomocą której obrazowano grzech, zło i wykluczenie. W średniowieczu wykluczonymi byli tzw. obcy – przedstawiciele innych ras i religii, ludzie drogi (żebracy, jałmużnicy, wędrowni włóczędzy) oraz ludzie o zdeformowanym ciele (kalecy i chorzy).

    Kumulacja wielu cech tzw. wykluczonych znalazła swoje odbicie w ujęciach pasyjnych późnośredniowiecznych ołtarzy, w których męka Jezusa zostaje zestawiona z postaciami towarzyszących mu oprawców/katów/anty-rycerzy dotkniętych licznymi chorobami głównie dermatologicznymi i wenerologicznymi.

    W europejskim malarstwie tablicowym XV i XVI wieku jedną z najczęściej ilustrowanych chorób była kiła - choroba weneryczna wywoływana przez krętki blade atakujące układ limfatyczny. W kile wrodzonej bardzo wcześnie ma miejsce nieżyt śluzówek nosa, z czasem na śluzówce nosa powstają nadżerki i owrzodzenia, a powstające tam strupy  powodują niekiedy całkowite zatkanie przewodów nosowych. Wyniszczona przegroda nosowa topnieje i wsysa części kostne i chrzęstne, zapadnięty w ten sposób nos zwano nosem siodełkowatym, przy całkowitym zniszczeniu rusztowania nosa skrzydełka nosowe i otwory nosowe wydają się jakby umieszczone wprost na twarzy (nos barana/nos kozła).
"Chrystus przed Annaszem"
Tajemniczy mężczyzna stojący tuż za postacią w żółtym turbanie posiada nos siodełkowaty stanowiący widomy znak kiły wrodzonej. Podobne nosy odnajdziemy u wielu innych postaci:
"Ecce Homo" - u mężczyzny w różowym turbanie z kwatery "Ecce Homo". 
"Pojmanie" - ma go także oprawca w pasiastych spodniach ciągnący płaszcz Chrystusa w tej scenie. 
"Chrystus przed Piłatem" - oraz rycerz prowadzący Jezusa za łańcuch. Twarz tego rycerza, o wykrzywionej posturze, z zapałem wykonującego powierzone mu zadanie zdobi nie tylko zniekształcony nos z nieprawidłowo sterczącymi dziurkami, oprócz zmian kiłowych da się tutaj także dostrzec objawy liszajca zakaźnego. Liszajec zakaźny (Impetigo contagiosa) to zakażenie wywołane przez Staphylococcus aureus lub  paciorkowce głównie z grupy A (niekiedy obydwa typy drobnoustrojów powodowały chorobę). Do typowych objawów liszajca należą zajady – pęknięcia lub rozpadliny, pęcherze, rozsiane strupy z domieszką krwi zlokalizowane głównie w okolicach jamy ustnej i nosa.

    Kolejnym popularnym ikonograficznym „znamieniem” grzechu stają się liczne tłuszczaki, brodawki, włókniaki (fibromata) stanowiące formę łagodnego nowotworu  pochodzenia łącznotkankowego, wywodzącego się z elementów tkanki łącznej skóry właściwej i tkanki podskórnej oraz rogowiaki  kolczystokomórkowe (keratoacanthoma) – forma raka kolczystokomórkowego (carcinoma spinocellulare) objawiającego się zmianami skórnymi o charakterze brodawkującym lub wrzodziejącym. Występując pojedynczo lub w większej liczbie stanowiły wizualny, wysoce oszpecający znak."Chrystus przed Annaszem" Sam Annasz przybrany w wytworny czerwony płaszcz z kapturem wykazuje wiele zmian chorobowych, na jego policzku znajduje się włókniak, okolice powieki górnej i nosa "zdobią" brodawki, na samej zaś powiece być może da się również zdiagnozować brodawczaka 
"Biczowanie"
Ukazany profilowo oprawca-monstrum posiada brodawki  łojotokowe rozmieszczone na upiornej twarzy (dodatkowo postać ta wykazuje wiele innych  schorzeń m.in. łysienie, progenię, powiększone węzły chłonne i zapalenie tętnicy skroniowej).
"Koronowanie cierniem"
Oprawca z długimi pejsami posiada na nosie pokaźną brodawkę, na jego policzku istnieje kolejna brodawka, bądź keloid po zadrapaniu np. zmian trądzikowych. Towarzyszący mu mężczyzna w złotym łańcuchu posiada zmiany trądzikowe na nosie umiejscowionego na policzku włókniaka.
"Niesienie krzyża"
Na twarzy żołnierza (z prawej strony kompozycji) widnieje kilka brodawek umiejscowionych na nosie, zaś w okolicy jarzmowej da się zauważyć widocznego włókniaka (bądź brodawkę łojotokową).
 
    Inną dość popularną chorobę stanowił trądzik różowaty - (rosacea) – schorzenie występujące na podłożu skóry łojotokowej jako następstwo zaburzeń naczynioruchowych w obrębie skóry twarzy. Umiejscawia się głównie w części środkowej twarzy na nosie, policzkach, czole i brodzie. W wyniku choroby skóra rozszerza się i grubieje, z czasem tworzą się na niej stany zapalne, u starszych mężczyzn i w przewlekłym przebiegu trądziku może powstać silny przerost gruczołów łojowych i rozrost okołogruczołowej tkanki łącznej w skórze nosa, w postaci tzw. guzowatości nosa (rhinophyma) obejmującej niekiedy spore rozmiary.
"Chrystus przed Annaszem"
Brzydki, kalafiorowaty nos posiada tutaj m.in. mężczyzna w szarym zawoju na głowie, stojący za Annaszem.
"Niesienie krzyża"
szyderczy rycerze i "prowodyr" w żółtym turbanie
"Chrystus przed Kajfaszem"
 a nawet tak ważna persona jak Kajfasz
 
    Ikonografia pasyjna obfitowała w wiele innych schorzeń, choć zazwyczaj były to choroby przedstawiane pojedynczo, sporadycznie, nie w tak dominującej ilości jak kiła, trądzik różowaty, brodawki czy włókniaki itp. Do takich właśnie schorzeń należy m.in. progenia - wrodzona wada kostna zgryzu, polegająca na doprzednim wzroście żuchwy w stosunku do szczęki. Progenia powoduje problemy z jedzeniem i wymową, zniekształca także rysy twarzy czyniąc wysunięcie brody i dolnej wargi.
"Umycie rąk Piłata"
   
    Schorzenie to cechuje m.in. straszną postać "zausznika" ukazanego tuż za Chrystusem.
Schorzenia oprawców prezentowane w ujęciach pasyjnych symbolizowały grzech, brak czystości, chorobę duszy, która przenosi się na ciało. A zatem dotknięte schorzeniem, oszpecone, niepełne ciało stanowi tu wizualny znak upadku, braku wewnętrznej harmonii i wiary.
Copyright © Parafia Katedralna Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny we Fromborku