Parafię
we Fromborku erygowano 30 kwietnia 1304 r. Pierwsza wzmianka
źródłowa o Fromborku pochodzi z 1278 roku. Diecezja
warmińska była wtedy niejako państwem w państwie krzyżackim. Ziemie te
były stale zagrożone atakami plemion pruskich oraz zakusami samych
braci zakonnych, którzy nie mogli pogodzić się z istnieniem
niezależnego księstwa na zagarniętych przez nich terenach. Frombork był
początkowo własnością biskupów warmińskich, ale od 1320 roku
należał do kapituły. Nazywano go wówczas Civitas Warmiensis
— miasto warmińskie i uważano za stolicę Warmii. 2 września
1288
roku biskup Henryk Fleming przeniósł stolicę biskupią z
Braniewa
do Fromborka. W latach 1329-1388 zbudowano tu kościół
katedralny
ku czci Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny — jedną z
największych budowli sakralnych środkowej Europy. Nieco
później
powstały kaplice, zespół szesnastu ołtarzy bocznych oraz
inne
elementy wystroju wnętrza. Ołtarz główny pochodzi z końca
XVII
wieku.
Najbardziej znanym mieszkańcem Fromborka był Mikołaj Kopernik, kanonik
kapituły warmińskiej. Żył i pracował na wzgórzu katedralnym
prawie nieprzerwanie od 1510 roku do śmierci w 1543 roku. To tutaj
opracował dzieło „De Revolutionibus”,
które
zrewolucjonizowało dotychczasowe pojęcie o wszechświecie.
Od końca XV wieku wzgórze katedralne we Fromborku było
ośrodkiem
polskości na Warmii, w wystroju katedry można, więc dopatrzeć się
licznych polskich symboli. Rezydujący tu biskupi m.in. Jan Dantyszek,
Stanisław Hozjusz, Szymon Rudnicki byli gorącymi patriotami,
orędownikami sprawy polskiej na tych niespokojnych terenach. Biskupi
wspomagali Polskę nie tylko modlitwami. W 1465 roku kapituła warmińska
sprzedała klejnoty katedralne, by uzyskane w ten sposób
fundusze
przeznaczyć na walkę z Krzyżakami. Także w czasie trwania "potopu
szwedzkiego" dla wsparcia Rzeczypospolitej przekazali cenne sprzęty
– złote krzyże, kielichy, lichtarze, pastorały. Wielu
fromborskich kanoników służyło też polskiej nauce i kulturze.

Kościół
pw. św. Mikołaja. Widok w stronę ołtarza głównego. Fotograf
Bötticher Adolf 1894. ©IS PAN
|
Od końca XIV wieku do II wojny
światowej, kościołem parafialnym dla
wiernych Fromborka był Kościół św. Mikołaja. Przez wieki
poważnie niszczony i pustoszony przez oblężenia i pożary. Wielokrotnie
odbudowywany i restaurowany. W 1945 roku podczas działań wojennych
– dach i całe barokowe wyposażenie wnętrza zostały
doszczętnie
spalone, zachowały się tylko mury obwodowe. Budowla została
zabezpieczona i odgruzowana dopiero w 1960 roku, a jej odbudowa została
przeprowadzona w latach 1972–1973. Wnętrza zostały
zaadoptowane
na kotłownię miejską, która znajdowała się w tym miejscu do
2002
roku.
|
Po wkroczeniu do Fromborka w lutym 1945 r. wojsk sowieckich,
nabożeństwa dla ludności wyznania rzymsko-katolickiego odbywały się w
pałacu biskupim. Wzgórze katedralne było zajęte przez wojsko
sowieckie. Katedrę zamieniono na stajnię dla koni. Często było słychać
odgłosy wystrzałów pochodzących z wnętrza świątyni.
Zdewastowano
i zniszczono katedrę.
W 1946 r. na odprawianie nabożeństw przystosowano kościół
ewangelicki (dziś pw. św. Wojciecha) przy ulicy Elbląskiej. Kaplica w
pałacu biskupim nie była w stanie pomieścić przybywających w tym czasie
repatriantów.
W kwietniu 1949 r. administrowanie Katedrą i parafią powierzono księżom
ze Zgromadzenia Salezjańskiego.
Od lipca 1981 r. Katedrą i parafią administrują kapłani diecezjalni.
Warto przeczytać:
Andrzej Kopiczko, "Parafia św. Mikołaja we
Fromborku w świetle protokołu powizytacyjnego z 1797 roku."